- Գարեգին Նժդեհի կյանքը և գործունեությունը
1986թ․ հունվարի 1-ին՝ Նախիջևան գավառի Կզնութ գյուղում ծնվել է հայոց պատմության մեջ իր մեծ հետքը թողած Գարեգին Նժդեհը(Հարությունյան)։ Նախիջևան քաղաքի ռուսական դպրոցներից մեկում ստացել է նախնական կրթությունը, շարունակել Թիֆլիսի ռուսական գիմնզիայում, որտեղ ուսանելու տարիներում է միացել է հայ ազատագրական շարժմանը և հայ հեղափոխության գործին։ Թիֆլիսից հետո 2 տարի՝ ուսանել է Պետերբուրգի համալսարաններից մեկում՝ իրավաբանական բաժնում, որից հետո, 1906 թվականին մեկնել Բուլղարիա՝ ընդունվել Սոֆիայի սպայական դպրոց, և այն հաջողությամբ ավարտելուց հետո 1907թ. վերադարձել է Կովկաս։ 1907 թվականին մտել է ՀՅԴ և մասնակցություն ունեցել պարսկական հեղափոխական շարժման մեջ։ Զենք և ռազմամթերք տեղափոխելու համար 1909 թվականին վերադարձել է Կովկաս և ձերբակալվել ցարական իշխանությունների կողմից։ Բանտում անցկացրել է 3 տարի, որից դուրս գալուց հեըո տեղափոխվել Բուլղարիա։ 1912թվականին, երբ սկսվեց առաջին Բալկանյան պատերազմը, բուլղարական բանակի կազմում հայերի՝ թուրքիայի դեմ կռվելու համար ստեղծվել է կամավորական վաշտ, որի հրամանատարը Զորավար Անդրանիկն էր, իսկ տեղակալը` Գարեգին Նժդեհը։ Հայկական վաշտը, աչքի ընկավմի շարք հաղթական մարտերով, ինչից հետո զորացրվեց՝ 1913 թվականին և հրաժարվեց մասնակցել Բալկանյան Երկրորդ պատերազմին։
Առաջին աշխարհամարտից առաջ ցարական կառավարության կողմից «ներման» արժանանալով Նժդեհը վերադարձավ Կովկաս՝ Թուրքիայի դեմ մղվելիք պատերազմին մասնակցելու համար։ Պատերազմի սկզբում եղել է հայկական կամավորական գնդի փոխհրամանատար։ 1917 թվականին մեծ ուժերով օգնության ձեռք է մեկնել Կողբին և փրկել տեղի հայությանը կոտորածից : 1918 թ․ մայիսին Նժդեհը վարել է Ղարաքիլիսայի ճակատամարտը, որի ընթացքւմ վիրավորում է ստացել, բայց արժանացել է ամենաբարձր քաջության շքանշանի։ 1920 թ․ ստանձնել է Սյունիքի ինքնապաշտպանության գործը՝ որն այդ ժամանակ հանձնված էր Ադրբեջանին և 1 տարվա պայքարից հետո հաղթանակած ավարտել այն, այնուհետև 1921 թ․ Սյունիքը արդեն կցվել էր Հայաստանին։
- Ընտրել Նժդեհի 3 ստեղծագործություն և վերլուծել
Ուժի պրոբլեմը
Կարծում եմ, որ այն խնդիրները, որոնք ներկայացված են այս ստեղծագործության մեջ, հայերի կյանքում միշտ են եղել։ Հայերի մեծ մասը ցավոք սրտի միշտ հույսը դրել է կառավարության վրա, բողոքել կառավարության կատարած որոշումներից, բայց ինքն էլ որպես հայ ոչինչ չի արել երկրի բարելավման և զարգացման համար։ Նրանք չունեն երկրի համար ապրելու, պայքարելու ցանկություն և նպատակ, համախմբված չեն, ուստի երկրի վիճակը գտնվում է ծայրահեղ ծանր վիճակում։ Ներկայումս աշխարհի շատ երկրներում մարդիկ համախմբված են, մեծ ցանկությամբ ու սիրով ամեն ինչ անում են իրենց երկրի խաղաության ու ապահովության համար, ի տարբերություն մեր ազգի գերակշռող մասի։ Հայ ժողովրդի մեծ մասի հոգում գերակշռում է չարությունն ու նախանձը, նրանք չունեն շնորհակալ լինելու ունակություն։ Նժդեհը այս ստեղծագործությունը գրել է 1939թվականին, բայց մինչև հիմա ոչինչ չի փոխվել։
Անհատ և պետություն
Պետության ճակատագիրը պայմանավորված է անհատի վերաբերմունքից իր երկրի հանդեպ։ Այն անհատները, ովքեր սիրում են իրենց պետությունը, պատրաստ են անձնվիրաբար պայքարել երկրի հզորացման և պաշտպանության համար։ Մարդիկ չեն կռվում այն բանի համար, ինչն իրենցը չեն համարում։ Հայրենիքի հանդեպ սիրո և նվիրումի մասին խոսք չի կարող լինել այնտեղ, որտեղ սեփական ես-ը առաջնային է։
Խորհրդածություններ
Ով իր հայրենիքի պատմությունը չգիտչ, պետք չէ իր հայրենիքին։ նա, ով վտանգի ժամանակ Հայսատանը պաշտպանել չցանկացավ, հայ չէ։ Հաջողության չի կարող հասնել այն երկիրը, որի բանակում ներքին թշնամի կա։ Հերոս են դառնում նրանք, ովքեր մահից ավելի ուժեղ են։Եթե հայ ազգի նախանձի չափ շատ լիներ երկրի հանդեպ սերն ու պաշտպանությունը, ուրիշ կերպ կլիներ Հայաստանի ճակատագիրը։
- Արդյոք անցել է Նժդեհի ժամանակը: Ինչու՞
Ժամանակի հետ գնալով հասկանում եմ, որ մեր օրերում «Նժդեհ» բառը հավաքական կերպար է: Նժդեհ ասելով` ես պատկերացնում եմ մի ամբողջ երիտասարդների խումբ, ովքեր պատրաստ են անգամ իրենց կյանքը զոհաբերել , և չնայած, որ իսկապես զոհաբերում են առանց ափսոսանքի:
Նժդեհի ժամանակը պատմության դասագրքերում մի ժամանակահատված է միայն ներկայացվում, բայց ես տեսնում եմ դեռ, որ այն չի ավարտվել, քանի որ մինչև օրս էլ մենք պայքար ենք մղում հայրենիք ունենալ կամ չունենալու հարցում:
Նժդեհը շատ մեծ մարդ է եղել, ով միայնակ կարողացել է ջոկատ կազմել և պաշտպանել է իր հայրենիքը` Սյունիքը, ոսոխ թշնամուց: Ցավոք մեր օրերում մեր ժամանակի «Նժդեհների» զոհաբերություններն անցնում են ապարդյուն։ Գարեգին Նժդեհի ժամանակն իր պատմական ազդեցությամբ չի անցել, քանի որ նա շարունակում է մնալ հայոց պատմության և ինքնության նշանակալի դեմք։Նժդեհը շարունակում է մնալ հայ ազգային ինքնության և պատմության նշանավոր դեմք։
