Արմինեն է՝ իմ ամենամտերիմ ընկերուհիներից մեկը, ով կարճ ժամանակում կարողացավ դառնալ ինձ համար չափից շատ կարևոր ու թանկ մարդ։ Չեմ կարող չխոսել իր բնավորության գծերի մասին, որոնք շատ եմ սիրում՝ շատ հոգատար է, սրտացավ, չափից դուրս ընկերասեր, բարի, նուրբ ու քնքուշ։ Նյարդայնացնող կողմեր ևս ունի՝ միշտ ուշանում է ու դանդաղաշարժ է, բայց ինձ համար իդեալական ընկերուհի և մարդ է։ Առաջին կարծիքս այդքան էլ լավը չեր՝ ինքնասիրահարվծ ու մեծամիտ աղջկա տպավորություն էր թողել, բայց ընդամենը մի քանի րոպե շփվելուց հետո ամբողջությամբ փոխվեց։ Մի քանի ամիս մեծ եմ Արմինեից, բայց չեմ կարող չնշել այն փաստը, որ ինձնից փոքր լինելով հանդերձ ավելի հասուն է մտածում, քան ես։ Շատ հարցերում իրենից եմ խորհուրդներ հարցնում, ճիշտ խորհուրդներ է տալիս։ Լավ ենք հասկանում իրար, համարյա նույն կերպ ենք մտածում ու նույն ճաշակն ունենք։ 

Աշտարակի բարբառով գրված հեքիաթի այս հատվածը փոխադրիր գրական հայերենի։

Հ’առավօտը, լիսը վօր բ՛ացվէց, մէրս տավարը դուս հանէց, մի գ՛րվանքա բ՛ուրթ տվուց քվօրս, մի կտօր չօր հաց, գ՛նացինք։ Գնացինք, քվօրս շանց տվի քարափը, գ՛նաց կաննէց գ՛լխին, թէշին մանէց. էլի քարափը ծակվէց, թէշին ընկավ մէչը, կռացավ տէհավ, մի պառավ կնիկ նստած ա, բ՛արկացած ասէց. «Նա՛նի, թէշին տո՛ւր»։ Պառավն ասէց. «Վօրթի՛, հ’արի, վէ կալ, տար, յէս մէնձ կնիկ էմ, կարալ չէմ տէղիցս կաննիլ»։ Ախչիկը բ՛արկացած ասէց. «Արա գ՛ուռը վօ՞րդի ա»։ Ասէց. «Ձ՛օրի միչօվն հ’արի»։

Ախչիկը ձ՛օրի միչօվը վէր էկավ, տէհավ մի գաղի դ՛ուռ բ՛աց ա, նէքսէվ մտավ, կռացավ վօր թէշին վէ ունի, տէհավ, դուռը կա վօչ, ասէց. «Նանի՛, գուռը կօրցրի, հ’ո՞ւր ա»։ Նանն ասէց․ «Վօրթի, հըլա արի, բ՛ան պըտիմ ասիլ։ Գնաց պառավի կուշտը։ «Մի,— ասէց,— ավիլը վէ կալ, մէր տունը սրփա»։ Ախչիկը սրփէց պրծավ, պառավն ասէց, «Վօրթի՛, մէ՞ր տունն ա թամուզ, թէ՞ ձ՛է՞ր»։ Ախչիկը բ՛արկացած ասէց․ «Մէր տունը թամուզ ա, ձ՛էր տունը մուռտառ»։

Առավոտյան լույսը երբ բացվեց, մայրս անասունը դուրս հանեց, 1 ֆունտ բուրդ տվեց քրոջս, մի կտոր չոր հաց, ու գնացինք։ Գնացինք, քրոջս ցույց տվեցի քարափը, գնաց կանգնեց գլխին ու սկսեց իլիկը մանել։ Քարափը ծակվեց ու իլիկը ընկավ մեջը, կռացավ, տեսավ մի ծեր կին է նստած, բարկացած ասեց. «Տատիկ՛, իլիկը տո՛ւր»։ Պառավն ասաց. « Զավակս, արի դու վերցրու, տար, ես մեծ կին եմ, չեմ կարող տեղիցս կանգնել»։ Աղջիկը բարկացած ասաց. «Բա դուռը որտեղ է »։ Պառավն ասաց. «Ձորի միջով արի»։

Աղջիկը ձորի միջով ներքև իջավ, տեսավ մի գաղտնի դուռ բաց է, ներս մտավ, կռացավ, որ իլիկը բարձրացնի, տեսավ դուռը չկա, ասաց. «Տատիկ՛ բա դուռը, ո՞րտեղ է։ » Տատիկն ասեց. « Զավակ՛ս, արի մի բան պիտի ասեմ»։ Գնաց պառավի մոտ։«Մի, — ավելը վերցրու, մեր տունը մաքրի» ։ Աղջիկը մաքրեց վերջացրեց, պառավն ասեց « Զավակ՛ս, մե՞ր տունն է մաքուր, թե՞ ձեր»։ Աղջիկը բարկացած ասաց. «Մեր տունը մաքուր է, ձերը՝ կեղտոտ»։

• ձեռը տված ճակատին
• Ժամ
• Չի տալի
• տվին
• սգվոր
• Տալի
• էսօր
• Երբոր
• տկլոր
• խոնչա
• Տաշտներըդ լի հաց լինի
• Դուռներըդ միշտ բաց լինի
• Բոյ-բուսաթով
• Զարզանդ գալ
• Կանփետ
• արաղ
• տաշտ
• Ջաղացիդ միշտ հերթ լինի,
• Մեջքըդ ամուր բերդ լինի․․․
• Գրբաց
• Ջադու
• Խիզան
• Վրեն
• Գիշերվան

1․ Ընտրել և դեմ դիմաց գրել օտարաբանությունների հայերեն համարժեքները:․ 

Տրադիցիոն ֊ ավանդական
ցեխ ֊ արտադրամաս
ցիկլ֊ պարբերաշրջան
ուտեչկա ֊ արտահոսք
ֆակտոր ֊ գործոն
ֆիքսել ֊ ամրակայել
ֆոնդ ֊ հիմնադրամ
ֆունդամենտալ ֊ հիմնարար
ֆունկցիա ֊ գործառույթ
օբիոմ ֊ ծավալ
օպերացիա ֊ գործողություն
օրենտացիա ֊ կողմնորոշում
սխեմա ֊ գծապատկեր
մակետ ֊ մանրակերտ

2. Դուրս գրել հոլովված գոյականները՝ դիմացը գրելով բառերի ուղիղ ձևը:

Հայաստանի- Հայաստան, բանաստեղծության- բանաստեղծություն, վերջի- վերջ, քառյակում- քառյակ, տաղերգուի- տաղերգու, քանքարի- քանքար, փայլատակումից- փայլատակում, քրոջից- քույր, համբերությամբ- հաշբերություն, դեպքից- դեպք, վայրով- վայր, բարձունքից- բարձունք, գիտնականից- գիտնական, Արագածից- Արագած, գագաթով- գագաթ, գլխին- գլուխ, լուսնի- լուսին, գիշերով- գիշեր:

3․Գրել հետևյալ բառերի սեռական հոլովվաձևերը։

Սյունիք- Սյունիքի, Ջուղա- Ջուղայի, սեթևեթանք-սեթևեթանքի , ընչացք- ընչացքի, միջօրե- միջօրեի, հախճապակի-հախճապակու, վախճան- վախճանի, բժիշկ- բժշկի, հիվանդ-հիվանդի, անտառապահ-անտառապահի, բանաստեղծ-բանաստեղծի, ուրախություն-ուրախության, գինի-գինու, ծխախոտագործ-ծխախոտագործի, խմբագիր-խմբագրի, տանտիկին- տանտիկնոջ, գործընկեր-գործընկերոջ, շարժում- շարժման, արագացում-արագացման, դավաճան- դավաճանի, լեռ- լեռան։

Ներգործական կառույցի նախադասությունները դարձրեք կրավորական կառույցի:

Ոստիկանները սրճարանից դուրս բերեցին երեք անծանոթ երիտասարդի:

Երեք անծանոթ երիտասարդներ սրճարանից դուրս բերվեցին ոստիկանների կողմից:

Հիմա գիտնականները լուծում են նորահայտ մի առեղծված:

Հիմա նորահայտ մի առեղծված լուծվում է գիտնականների կողմից:

Մացառների փշերը պատառոտել են վաշտի մարտական դրոշակը:

Վաշտի մարտական դրոշակը պատառոտվել է մացաների փշերի կողմից:

Սայլերի անիվների միալար թխթխկոցը օրորում էր մեզ:

Մենք օրորվում էինք սայլերի անիվների միալար թխթխկոցից:

Լուսնի կաթնագույն շողերը լուսավորեցին գետի արծաթազօծ գոտին:

Լուսնի առծաթազօծ գոտին լուսավորվոց լուսնի կաթնագույն շողերի կողմից:

Դավիթը սանդուղքից  թափով ցած քաշեց որբևայրի քրոջը:

Սանդուղքից  թափով ցած քաշվեց որբևայրի քույրը Դվիթի կողմից:

Առատ տեղացող ձյունը ծածկեց սարերի լերկ գագաթները:

Սարերի լերկ գագաթները ծածկվեց առատ տեղացող ձյան կողմից:

Անավարտ հուշարձանի շինարարությունը ավարտեց որդին:

Անավարտ հուշարձանի շինարարությունը ավարտվեց որդու կողմից:

Ուղեկցորդները նորեկներին առաջնորդեցին դեպի վերնատուն:

Նորեկներին առաջնորդվեցին դեպի վերնատուն ուղեկցողների կողմից:

Մեղմ զեփյուռը շոյում էր ձիու արևազօծ բաշը:

Ձիու արևազօծ բաշը շոյվում էր մեղմ զեփյուռի կողմից:

1․ Ներգործական կառույցի նախադասությունները դարձնել կրավորական։

1677 թվականին Հակոբ Ջուղայեցի կաթողիկոսը Էջմիածնում գաղտնի ժողով է գումարում։
1677 թվականին Էջմիածնում գաղտնի ժողով է գումարվում Հակոբ Ջուղայեցի կաթողիկոսի կողմից ։

Կարգապահության այս նոր խախտումը նորակոչիկը կատարեց։
Կարգապահության այս նոր խախտումը կատարվեց նորակոչիկի կողմից։

Այդ մարդը շատ է հաղթել սատանային, չարին։
Սատանային, չարը շատ են հաղթվել այդ մարդու կողմից ։

Ու հանկարծ իշխանավորը նկատեց, շուկաների ամայությունը, քաղաքում տիրող համաճարակը, քաղաքի դատարկությունը։
Շուկաների ամայությունը, քաղաքում տիրող համաճարակը, քաղաքի դատարկությունը հանկարծ նկատվեցին իշխանավորի կողմից։

2․Գրել հետևյալ բառերի հականիշները։

շատախոս-քչախոս, տեղյակ,-անտեղյակ, շնորհալի-անշնորք, բարձրանալ-իջնել, հաղթանակ-պարտություն, սուր-բութ, սահմանադրական-հակասահմանադրական, զառիվեր-զառիթափ, հեղափոխական-հակահեղափոխական, բարեբախտաբար-դժբարեբախտաբար, մակընթացություն-տեղատվություն, տեղատվություն-մակընթացություն, բախտավոր-անբախտ։

3․ Անուղղակի նախադասությունները դարձնել ուղղակի։

Շուշանն ասաց մորը, որ տեր Գևորգի Ավետարանը ընկնավոր է բուժել։

Գնդապետը զինվորներին հրամայեց, որ գրոհի անցնեն։

Մտածում էի, թե կոմիսարը որտեղից իմացավ, որ ես հայ եմ։

Մարդն ասաց, որ դա իրենց հողն է,  և այդ հողում իրենց սպանում են։

Ուզում էր վճռական որոշում ընդունել, թե վեր չկենա ու բոլորի երեսին ճշմարտությունն ասի։

4․Փակագծերի մեջ տրված բառերից ընտրեք առավել հարմարը։

Ընկերն էր, որ նրան (մղեց/դրդեց) այդ անշնորհք քայլը կատարելու։

Դիմացինի համառությունը (ջարդելու/ կոտրելու) համար մեծ ջանքեր պետք չեղան։

Իր ողջ կյանքի ընթացքում (լցված է եղել/ համակված է եղել/ տոգորված է եղել) իշխանության մարմաջով։

Նախկին համադասարանցիների մեջ տարին մեկ անգամ մեկի տանը (հավաքվելը/ժողովվելը) (ավանդույթ/ավանդություն) է դարձել։

Այդ մտքից սկզբում թեթևակի (երկյուղեց/ վախեցավ), իսկ երբ գիտակցեց դրա ահավոր հետևանքները՝ (սարսափեց/ վախեցավ)։

5․Առանձնացրեք այն բառերը, որոնցում հնչյունափոխված արմատներ կան։

Արիակամ, ջրային, լծկամ, հնչերանգ, մայրաբար, իջնել, համբուրել, ընձուղտ, չարագույժ, սրտատրոփ, սրընթաց, մեղմօրոր, գունանկար, մթնշաղ, ապօրինի, կիսադեմ, զինվոր, մամռապատ։

1․Փոխել դերբայական դարձվածի շարադասությունը երկու ձևով։

Այդ ընտանիքը, ճանաչելով Սարյանի արժանիքները, աշխատում էր գրավել նրան։

Այդ ընտանիքը, աշխատում էր գրավել նրան , ճանաչելով Սարյանի արժանիքները:

Ճանաչելով Սարյանի արժանիքները՝ այդ ընտանիքը աշխատում էր գրավել նրան:

Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով՝ Նարինեն վերին աստիճանի վրդովվեց։

Նարինեն վերին աստիճանի վրդովվեց՝ Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով:

Նարինեն՝ Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով,վերին աստիճանի վրդովվեց:

Քառորդ ժամ չանցած՝ անձրևի կաթիլները թրջեցին գետինը։

Անձրևի կաթիլները թրջեցին գետինը՝ քառորդ ժամ չանցած:

Անձրևի կաթիլները՝ քառորդ ժամ չանցացծ թրջեցին գետինը:

Ուխտավորները մտան վանքի բակ՝  ծանր ուսապարկերը շալակած։

Ծանր ուսապարկերը շալակած՝ ուխտավորները մտան վանքի բակ:

Ուխտավորները՝ ծանր ուսապարկերը շալակած մտան վանքի բակ:

Մանկամարդ աղջիկը, գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած, նստել էր մոր առաջ։

Մանկամարդ աղջիկը նստել էր մոր առաջ՝ գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած:

Գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած՝ մանկամարդ աղջիկը նստել էր մոր առաջ:

Այդ ընտանիքը, ճանաչելով Սարյանի արժանիքները, աշխատում էր գրավել նրան։
Ճանաչելով Սարյանի արժանիքները՝ այդ ընտանիքը աշխատում էր գրավել նրան։
Այդ ընտանիքը աշխատում էր գրավել նրան՝ ճանաչելով Սարյանի արժանիքները, ։

Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով՝ Նարինեն վերին աստիճանի վրդովվեց։
Նարինեն վերին աստիճանի վրդովվեց՝ Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով։
Նարինեն, Հայկին ժամադրավայրում չգտնելով, վերին աստիճանի վրդովվեց։

Քառորդ ժամ չանցած՝ անձրևի կաթիլները թրջեցին գետինը։
Անձրևի կաթիլները թրջեցին գետինը՝ քառորդ ժամ չանցած։
Անձրևի կաթիլները, քառորդ ժամ չանցած, թրջեցին գետինը։

Ուխտավորները մտան վանքի բակ՝  ծանր ուսապարկերը շալակած։
Ծանր ուսապարկերը շալակած՝ ուխտավորները մտան վանքի բակ՝։
Ուխտավորները, ծանր ուսապարկերը շալակած, մտան վանքի բակ ։

Մանկամարդ աղջիկը, գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած, նստել էր մոր առաջ։
Մանկամարդ աղջիկը նստել էր մոր առաջ՝ գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած,։
Գեղեցիկ աչքերը լուսնին հառած և ձեռքը ծնոտին դրած՝ մանկամարդ աղջիկը նստել էր մոր առաջ։

1․ Գրաբար նախադասությունը դարձրո՛ւ աշխարհաբար: Ոչ հացիւ միայն կեցցէ մարդ, այլամենայն բանիւ, որ ելանէ ի բերանոյ Աստուծոյ։ (Մատթեոս Դ, 4)

Միայն հացով չի ապրում մարդը, այլ նաև ամեն խոսքով, որ ելնում է Աստծո բերանից։

2․ Մխիթար Սեբաստացին իր կազմած բառարանը կոչել է Հայկազյան: Փորձի՛ր պարզել, թեբացի այդ անվանումից՝ Սեբաստացին էլ ինչպե՞ս է անվանել իր բառարանը:

<<Նոր բառագիրք հայկազեան լեզուի>>։

3. Գրի՛ր միայն արևմտահայերենին հատուկ բառերը կամ բառաձևերը: «Դաշտի ճամբու մըվըրան, կամ ըստորոտը լերան, ուղեւորին Ժամանմանը սպասող հիւղն ըլլայի»:

Ճամբու մը, ըստորոստ, լերխն, հիւղն, ըլլայ։

4. Բացատրի՛ր տրված դարձվածքների իմաստները: «Ձեռ ու ոտից ընկնել, կատու դառնալ, կարճ խելք, հաց ու պանիր ուտել, մեկ մարդու նման»:

Ձեռ ու ոտից ընկնել-թուլանալ

Կատու դառնալ-խեղճանալ 

Կարճ խելք-անհեռատես, 

Հաց ու պանիր ուտել-զարգանալ, 

Մեկ մարդու նման-համախմբված։

5. Տրված բառերից ո՞րը գինու աման չէ՝ քոցի, տիկ, կարաս, կափույր, թակույկ, կահույր, իսկ ո՞րըգինի լցնողը չէ՝ մատռվակ, գինեմատույց, մատակարար, գինեբաշխ, տակառապետ, թասատու, սաղի:

Կափույր, մատակարար։

6. Դո՛ւրս գրիր ճիշտ ձևերը․ հարգանքներով-հարգանքով, բազմիցս-բազմիցս անգամ, սովորացնել-սովորեցնել, ներեղություն-ներողություն, ի շնորհիվ-շնորհիվ, պայթեցնել-պայթացնել, կրկին-կրկին անգամ, հիսուն-հիցուն։

Հարգանքով, բազմիցս , սովորեցնել, ներողություն, ի շնորհիվ, պայթեցնել, կրկին, հիսուն։

1․Տրված հատվածները արևմտահայերենից փոխադրի՛ր արևելահայերեն։

Մեր թթենիները հինգ ամիս բերք կուտային։ Մայիսի առաջին շաբաթները կճերմկնային, հունիսին կանուշնային։ Հուլիսին, օգոստոսին անանկ կըլլային, որ մեղր կդառնային, մատերնիս իրար կփակցնեին: Օգոստոսին վերջավորությանը, սեպտեմբերին՝ չամիչ կըլլային։ Ճյուղերը կմնային, կամ, գետին կթափեին։ Չամիչներեն ալ անուշ։ Մինչև Վարագա խաչերը՝ թե իրենք իրենցմե կիյնային, թե նորեն կբուսնեին։

Բայց մենք կխնամեինք մեր թթենիները։ Մայիսեն առաջ կհարդարեինք ծառերուն տակը։ Խիճ մը, խոտ մը պիտի չմնար։ Ծեփիչով կծեփեինք։ Լողով կլողեինք։ Ագուգաներով կծածկեինք առուներու ցանցը: Այսինքն՝ գետեզերքի մողիներու, ուռիներու, եղեգներու ճյուղերով կգոցեինք։ Հողով կծեփեինք։ Փապուղի կընեինք, որպեսզի թութերը առուները չիյնան ու գետը չերթան։ Կաղբեինք արմատերը, ամեն յոթը օրը կոռոգեինք, ջուրով կողողեինք։

Հակոբ Մնձուրի «Արմտանի այգիները»

Մեր թթենիները հինգ ամիս բերք էին տալիս: Մայիսի առաջին շաբաթները ճերմակում էին, հունիսին քաղցրանում: Հուլիսն, օգօստոսվին այնպես էին լինում, որ մեղր էր դառնում, մատներն իրար էին կպցնում: Օգոստոսի վերջին, սեպտեմբերին՝ չամիչ էին դառնում: Ճյուղերը մնում էին, կամ, գետնին էին թափվում: Չամիչներն էլ անուշ: Մինչև Վարագա խաչի տոնը թե իրենք իրենցով ընկում էին կամ նորն էին աճում:

Բայց մենք խնամում էինք մեր թթենիները: Մայիսից աաջ ծառերի տակ հարդարում էինք: Խիճ և խոտ չպիտի մնար: Ծեփիչով ծեփում էինք: Լողով հարթեցնում էինք: Ագուգաներով ծածկում էինք առուների ցանցը: Այսինքն՝ գետեզերքի մողիների, ուռինեի, եղեգների ճյուղերով փակում էինք: Հողով էլ ծեփում էինք: Փակում էինք, որպեսզի թթերը առուները չտանեին և գետը չգնան: Մաքրում էինք արմատները, ամեն յոթ օրը մեկ ոռոգում էինք, ջրով ողողում էինք: